Indicatoren geven, door het combineren van data, inzicht in het kwaliteitsniveau van een bepaald element van de zorg. De indicatoren vormen samen de Basisset Medisch Specialistische Zorg Kwaliteitsindicatoren. De basisset is een instrument voor de ziekenhuizen en particuliere klinieken om kwaliteitsverbetering te bewerkstelligen.
Doel van het gebruik van indicatoren is een bijdrage leveren aan goede en veilige patiëntenzorg.
Structuur-, proces- en uitkomstindicatoren
Er zijn structuur-, proces- en uitkomstindicatoren:
- Structuurindicatoren
Structuurindicatoren bevatten een maat voor de voorwaarde van de organisatie van zorg. Ze geven aan in hoeverre de zorg op onderdelen georganiseerd is (bijvoorbeeld: is een protocol of beleid aanwezig). - Procesindicatoren
Procesindicatoren bevatten een maat over de kenmerken van het zorgproces. Ze gaan over bepaalde stappen in het zorgproces (bijvoorbeeld: bij hoeveel operaties is op tijd antibiotica toegediend). - Uitkomstindicatoren
Uitkomstindicatoren bevatten een maat voor het resultaat van het zorgproces (bijvoorbeeld: hoeveel patiënten ondergingen een heroperatie).
We zagen in 2018 het hoogste aantal positieve resultaten uit het 15-jarig bestaan van de basisset.
Indicatoren dragen bij aan betere uitkomsten van zorg
Het doel van het gebruik van indicatoren is een bijdrage te leveren aan goede en veilige patiëntenzorg. Het is goed wanneer het effect van het gebruik van indicatoren is dat kwaliteitssystemen beter functioneren of zorgprocessen veiliger worden ingericht. Maar het is fantastisch als het gebruik van indicatoren direct bijdraagt aan betere uitkomsten van zorg!
Voorbeelden van betere uitkomsten door de indicatoren:
- 'Failure to Rescue'
Dit zijn complicaties en vermijdbare sterfgevallen bij de chirurgische behandeling van darmkanker.
Deze indicator laat zien dat het aantal patiënten met complicaties na de operatie is gedaald. Vervolgens was er een duidelijke daling van het aantal patiënten met complicaties dat mogelijk vermijdbaar is overleden. - Percentage overlijden en postoperatief neurologisch event
Bijvoorbeeld een herseninfarct na een 'carotisendarteriëctomie': een operatie bij vernauwing van de halsslagader. Deze indicator laat zien dat het aantal patiënten met een herseninfarct na een carotisoperatie is gehalveerd.
Er zijn minder registratieproblemen gemeld door ziekenhuizen en klinieken.
Registratielast tegenover nut van registraties
In de vorige editie constateerden we dat het vaak nog niet mogelijk was om gebruik te maken van uitkomstindicatoren. In de door ziekenhuizen en klinieken gegeven toelichtingen werd vaak ingegaan op knelpunten rond registratie en informatieverzameling. Verbetermaatregelen die in de toelichtingen bij uitkomstindicatoren werden genoemd, werden in de praktijk vaak niet uitgevoerd. Discussies over uitkomstindicatoren gingen vaker over registratielasten dan over het nut ervan.
Ziekenhuizen en klinieken melden minder vaak dat zij registratieproblemen hebben gehad dan in de voorgaande 15 jaren. Dat is winst. Ziekenhuizen en klinieken lijken zich beter bewust dat toelichtingen bedoeld zijn om te laten zien wat de instellingen hebben geleerd aan de hand van de resultaten. De inspectie en partijen kijken bij het vaststellen van goede indicatoren ook continu en scherp naar de registratielast in relatie tot het beoogd effect en toegevoegde waarde.
Uitkomstindicatoren om zorg te verbeteren en van elkaar te leren
De inspectie roept op om uitkomstindicatoren te gebruiken om de zorg te verbeteren. Uitkomstindicatoren laten nu verbeteringen in de zorg zien. Uitkomstindicatoren zijn een startpunt om met elkaar in gesprek te gaan over verbeteringen die goed zijn voor de patiënt. Leer en inspireer elkaar. Dit jaar zijn zorgprofessionals met de uitkomstindicatoren op de goede weg.
We schreven in de vorige editie dat de verhouding tussen registratielast enerzijds en de zorgverbetering anderzijds beter was bij procesindicatoren dan bij uitkomstindicatoren. Dit was een oproep om de uitkomstindicatoren effectiever te gebruiken om de zorg te verbeteren, van elkaar te leren en elkaar te inspireren. Dat is dit jaar gelukt.
Samen is dit goed nieuws voor zorgverleners en bestuurders, voor de inspectie en natuurlijk vooral voor patiënten!
Wat verwacht de inspectie van ziekenhuizen en klinieken?
We hopen en verwachten dat ziekenhuizen en klinieken doorgaan op de ingeslagen weg:
- Dat zij data betekenis geven door daadwerkelijk naar de uitkomsten en de onderliggende zorgverlening te kijken.
- Dat zij hun registraties verbeteren om de benodigde data te kunnen verzamelen.
- Dat zorgprofessionals met elkaar in gesprek gaan over verbeteringen die goed zijn voor de patiënt.
- Dat ziekenhuizen en klinieken gegevens onderling vergelijken om van elkaar te leren.
- Dat ziekenhuizen en klinieken in de toelichtingen bij de indicatoren ingaan op zaken die goed gaan, zaken die verbeterd kunnen worden en waar zij van elkaar kunnen leren.
