Met de indicatoren werken wij al 10 jaar aan het versterken van de rol van generalist-coördinator. Hiervoor waren meerdere indicatoren. Zoals de beoordeling op kwetsbaarheid bij patiënten boven de 70. Dit doet de klinisch geriater als een patiënt voor de eerste keer komt. Als een patiënt hoog scoort op kwetsbaarheid is coördinatie belangrijk. Dan blijft de geriater in beeld. Dit heeft ook grote gevolgen voor de geriaters. Denk aan ziekenhuizen die nog geen geriater in dienst hadden. Dit is nu vrijwel overal goed geregeld. Ditzelfde geldt voor kinderen. De Nederlandse vereniging voor kindergeneeskunde heeft dan ook al meerdere jaren het beleid dat de kinderarts een coördinerende rol moet spelen bij kinderen in het ziekenhuis. 

Gegevens uit de Basisset Medisch Specialistische Zorg 2019 zijn de input voor ‘Het resultaat telt’

Met kwetsbare groepen bedoelt de inspectie patiëntengroepen waarvan de draagkracht beperkt is. Deze patiënten kunnen de belasting van een nieuwe ziekte of de behandeling ervan minder goed of helemaal niet dragen. Dat maakt ook dat eventuele verstoringen in het proces, zoals complicaties, grotere gevolgen hebben dan bij patiënten die meer draagkracht hebben.  

Kwetsbare patiënten hebben vaker last van problemen in de organisatie van de zorg. Bijvoorbeeld problemen met mogelijke wisselwerking tussen medicijnen die door verschillende zorgverleners zijn voorgeschreven. 

Kwetsbare patiënten zijn daarom ook de belangrijkste groep patiënten waarop patiëntveiligheidsinitiatieven zich richten. Zij zijn dus ook vaak de doelgroep voor screening op delirium (plotselinge verwardheid), decubitus (doorligwond, doorligplekken), ondervoeding en pijn. Zij zijn niet gevoeliger voor pijn, maar pijn is vaak een symptoom van de verslechtering van de situatie, met overbelasting als gevolg.

Geriater en coördinatie
Bij kwetsbare ouderen is de rol van hoofdbehandelaar belangrijk. Die rol is niet altijd vanzelfsprekend. Veroudering is een proces dat niet bij iedereen even snel gaat. De kans op meerdere aandoeningen neemt tegelijk toe. De gevolgen zijn ook niet bij iedereen gelijk. Daarom moet vooraf worden ingeschat hoe kwetsbaar iemand is. 

Bij kwetsbaarheid is de noodzaak voor goede coördinatie groter, maar ook de behoefte aan gespecialiseerde kennis. Kwetsbare patiënten die een heupfractuur hebben én last van die fractuur, maar ook van de ondervoeding, de neurologische toestand en de andere problemen die een belangrijke reden voor de val waren. De sterfte in deze groep is dan ook groot. Deze groep patiënten loopt veel risico. 

De inzet van de basisset is al meer dan tien jaar het versterken van de rol van generalist-coördinator. Daarvoor waren meerdere indicatoren. In de eerste plaats de beoordeling: de comprehensive geriatric assessment bij patiënten boven de 70. Dit is onderzoek dat de klinisch geriater doet als een patiënt voor de eerste keer komt. Hoe kwetsbaar is een patiënt? Als een patiënt hoog scoort op kwetsbaarheid is coördinatie belangrijk. Dan komt de geriater in beeld. Dat heeft ook grote gevolgen voor de beroepsgroep zelf. 

Toen de indicator over medebehandeling van de geriater bij een heupfractuur werd ingevoerd, had dat tot gevolg dat de patiënt moest worden beoordeeld voor de operatie die binnen een kalenderdag zou worden uitgevoerd. Dat had grote gevolgen voor ziekenhuizen die nog geen geriater in dienst hadden. Dit jaar is dit traject afgerond. Het is vrijwel overal goed geregeld.

Kwetsbaarheid neem toe
Een groot deel van de bevolking leeft steeds langer. Ook zijn de behandelmogelijkheden van veel ouderdomsziekten toegenomen. Hierdoor zijn er meer patiënten die de acute fase van een ziekte overleven. Deze patiënten komen in een chronische fase van de ziekte. Patiënten met chronische ziekten lopen extra risico om andere aandoeningen te ontwikkelen. Deze andere aandoeningen kunnen weer vrij goed door andere specialisten worden behandeld.

De noodzaak tot subspecialisatie is toegenomen. Dit gaat vaak samen met een afname van het overzicht. Dat is vooral een probleem bij kwetsbare patiënten. Kwetsbare patiënten zijn patiënten waarbij de mogelijkheden om tegenslagen op te vangen zo klein is dat ook een kleine tegenslag (complicatie) niet kan worden opgevangen. Het gaat om ouderen én kinderen.

Bij een kwetsbare patiënt is overzicht nodig over zijn verschillende aandoeningen en de behandelingen bij die specifieke patiënt.  Kinderen en ouderen hebben de kleinste reserves en zijn dan ook het snelst kwetsbaar. 

Daarom besteedt dit hoofdstuk de meeste aandacht aan deze twee groepen. Bij kinderen en ouderen komen dezelfde soort problemen voor en als het goed is ook op zijn minst vergelijkbare oplossingen. Binnen het huidige hoofdstuk gaat de aandacht vooral uit naar ouderen, maar tot voor kort werden eenzelfde soort vragen ook voor kinderen gesteld. De Nederlandse vereniging voor kindergeneeskunde heeft dan ook al meerdere jaren het beleid dat de kinderarts een coördinerende rol moet spelen bij kinderen die worden opgenomen. Gezien het bovenstaande heeft de IGJ dat ook enige jaren ondersteunt met een indicator die vraagt naar het coördinerende rol van de kinderarts bij een opname van een kind.

De indicatoren over kwetsbare groepen in dit magazine zijn: 

Waar letten wij als inspectie op?

Er zijn vier indicatoren beschikbaar voor de zorg voor kwetsbare groepen.

  1. Kwetsbare patiënten vinden Niet iedereen die oud is, is kwetsbaar. Maar ondervoede patiënten zijn dat zeker. Ondervoeding is  in Nederland geen probleem van beschikbaarheid van voeding, maar van onvoldoende eetlust en aandacht. Het screenen van patiënten op ondervoeding is belangrijk voor het inzetten van een behandeling. Screening van patiënten op kwetsbaarheid zorgt ervoor dat de juiste patiënten beoordeeld worden.
     
  2. Bij de juiste patiënten kwetsbaarheid beoordelen Het beoordelen van  kwetsbaarheid de comprehensive geriatric assessment is arbeidsintensief en moet alleen gebeuren bij kwetsbare patiënten. Daarom moeten patiënten eerst gescreend worden om die patiënten te selecteren die voor beoordeling in aanmerking komen
     
  3. Uitkomst van zorg bij kwetsbaarheid Zorg bij kwetsbare patiënten moet bijdragen aan een goede kwaliteit van leven. Daarom is een ‘goede functionele uitkomst’ belangrijk. Kan een patiënt bijvoorbeeld drie maanden na de behandeling nog lopen?
     
  4. Stralingsbelasting bij kinderen Worden aan kinderen aangepaste instellingen gebruikt bij het instellen van röntgenapparatuur? Ja.

Meer informatie

Basisset 2019
In de Basisset Medisch Specialistische Zorg 2019 staan de indicatoren die de ziekenhuizen en klinieken invulden over 2019. Deze gegevens zijn de input voor ‘Het resultaat telt’.

Terugkoppeling indicatoren 'Het resultaat telt 2019’

Het Resultaat Telt: Particuliere Klinieken 2019 - 2018
In het jaarlijkse rapport Particuliere klinieken in getal en praktijk: Het Resultaat Telt staan de resultaten van de kwaliteitsindicatoren die we alleen bij particuliere klinieken hebben uitgevraagd.