Pijnmanagement

Een goede pijnbehandeling begint met pijnmeting. Zo staat het in de definitie van de indicator. Het probleem dat opgelost moest worden door het invoeren van een pijnmeting, is dat zorgverleners niet goed zijn in het inschatten van de pijnbeleving van een patiënt.

Patiënten met pijn melden lang niet altijd spontaan dat ze pijn hebben (‘ik ben flink’, of ‘ik heb een hoge pijndrempel’). Systematisch vragen naar pijn is niet alleen van belang voor het beginnen van pijnbehandeling, maar ook omdat toenemende pijn een symptoom kan zijn van een complicatie.

De indicator is opgebouwd uit drie delen:

1. Pijnmeting  
2. Pijnregistratie  
3. Pijnconsultatie

Pijnmeting

De indicator is afkomstig uit de richtlijn Pijn bij kanker, waarin hij is opgenomen om de invoering van het advies uit de richtlijn te bevorderen.

Bij patiënten die zijn opgenomen in een ziekenhuis wordt systematisch aandacht besteed aan het signaleren en behandelen van pijn. Bij patiënten die een polikliniek voor kankerzorg (oncologie) bezoeken is hierover minder bekend. De inspectie heeft al eerder geconcludeerd dat de zorg die op een polikliniek wordt gegeven niet goed zichtbaar is voor het toezicht.

De richtlijn ‘pijn bij kanker’ besteedt uitgebreid aandacht aan de waarde van een systematische pijnmeting bij patiënten die een polikliniek voor kankerzorg bezoeken. De verwachting van de richtlijncommissie was dat systematische pijnmeting gestimuleerd zou moeten worden. De indicator vraagt naar het aantal patiënten bij wie bij elk bezoek aan de polikliniek voor kankerzorg een pijnscore wordt vastgelegd.

Pijnregistratie

Bij deze indicator wordt gevraagd of er op elke dag van de opname één pijnmeting is geregistreerd.

Zorgverleners kunnen verschillende instrumenten gebruiken om de pijnintensiteit structureel te meten:

• Visual Analoque Scale (VAS);
• Numerical Rating Scale (NRS);
• Verbal Rating Scale (VRS).

Het doel van de indicator is het stimuleren van de kwaliteitscyclus rond pijn en de pijnbehandeling na een operatie. Hierdoor verhoogt het comfort voor patiënten en worden complicaties mogelijk eerder herkend. Ook worden de risico’s bij patiënten met pijn beter in kaart gebracht. Dit allemaal op voorwaarde dat de beschikbare gegevens ook worden onderzocht en uitgelegd.

Het is belangrijk om pijn na een operatie zoveel mogelijk te voorkomen of te verminderen, zodat de patiënt zich beter voelt. Verder heeft pijn invloed op het genezingsproces en kan pijn het herstel belemmeren. Verergering van de pijn kan een aanwijzing zijn voor het ontstaan van een complicatie. Daarom meten zorgverleners met een zekere regelmaat de pijnintensiteit. Zo kunnen zij pijn en de mate van pijn na een operatie vroeg herkennen en effectief bestrijden.

De oorzaak van pijn kan gevaarlijk zijn, ook al vindt de patiënt zelf dat de pijn nog te verdragen is. Zorgverleners moeten het verloop van de pijn kunnen volgen. Pijnmetingen kunnen ook de kwaliteit van de pijnbehandeling volgen en verbeteren.

Pijnconsultatie

Het goed onderzoeken, behandelen en verbeteren van pijnklachten vraagt specialistische kennis. Patiënten met pijn zijn op alle afdelingen in het ziekenhuis te vinden. Daarom moeten patiënten en hun behandelaars kunnen rekenen op een deskundige pijnservice. Deze moet deskundig en multidisciplinair zijn en 24 uur per dag, 7 dagen per week te bereiken zijn.

De indicator beschrijft 10 belangrijke eigenschappen van een goede pijnservice. Ziekenhuizen kunnen met het geven van punten laten zien welk deel van de 10 eigenschappen in het ziekenhuis aanwezig is.

De onderwerpen variëren van een permanente ondersteuning van de zorg voor patiënten, voorlichting aan zorgverleners en patiënten hoe om te gaan met pijnklachten en kwaliteitsverbetering. Hiermee kan de registratie van pijn ondersteund worden, de gegevens onderzocht en afdelingen geholpen met het structureel beter uitvoeren van pijnbeleid.